Świat stale się rozwija, powstają nowe technologie i rozwiązania, ilość ludzi zamieszkujących Ziemię stale rośnie, a to wszystko sprzyja napędzaniu gospodarki i jest przyczyną stałego rozwoju ludzkości. Niestety proces ten, mimo, że ma wiele zalet, to ma również pewne istotne wady, które mogą mieć bardzo znaczący wpływ na życie ludzi. Jednym z takich czynników jest niekorzystny wpływ działalności człowieka na środowisko czy to pod postacią produkowania różnego rodzaju odpadów, emisji szkodliwych związków i substancji do atmosfery, zużywania zasobów naturalnych i wielu innych tego typu kwestii. 

Aby zapanować nad tym aspektem działań człowieka, konieczne było stworzenie narzędzia, które pozwoli określić jaki wpływ na środowisko ma dany produkt, czy też dana działalność. W ten sposób stworzono tzw. ślad środowiskowy, który w dość skuteczny sposób pozwala określić wpływ danego produktu, przedsiębiorstwa lub realizowanych przez człowieka działań na środowisko. 

Czym jest ślad środowiskowy?

Ślad środowiskowy, zwany też odciskiem ekologicznym (ang. environmental footprint), to narzędzie służące do oceny wpływu działalności człowieka na środowisko naturalne, czy to w kontekście danego produktu, czy też całego przedsiębiorstwa. Jest to ilościowa ocena emisji różnych substancji i odpadów, jak również zużycia zasobów naturalnych (np. energii, wody, ziemi) potrzebnych do produkcji dóbr i usług. 

Metodologia śladu środowiskowego została utworzona w celu zapewnienia jednolitego standardu, pozwalającego na zmierzenie efektywności środowiskowej organizacji i procesu produkcji. Dzięki temu możliwe jest skuteczne porównywanie oceny wpływu na środowisko wszelkich przedsiębiorstw i produktów, bez względu na ich wielkość, branżę itd. 

W jaki sposób oblicza się ślad środowiskowy?

Obecnie dostępnych jest kilka różnych metod obliczania śladu środowiskowego, jednak do najpopularniejszych należą niewątpliwie:

• Ocena cyklu życia, czyli life cycle assessment (LCA) – jest to jeden z najbardziej zaawansowanych, obiektywnych i dokładnych sposobów obliczania śladu środowiskowego produktów i organizacji. Metoda ta polega na identyfikacji i ujęciu ilościowym tzw. wejść (surowców mineralnych, energii, wody itd.) i wyjść (produktów, odpadów, emisji itd.) do i z systemu produktu lub organizacji, a następnie na ocenie wpływu na środowisko tych wejść i wyjść w wybranych kategoriach. Metoda LCA pozwala dokonać oceny efektu ekologicznego planowanych na terenie organizacji zmian w różnych obszarach jej działalności np. technologicznym, administracyjnym, infrastrukturalnym. LCA może być również elementem strategicznej, wieloaspektowej analizy efektywności polskiego sektora górnictwa nafty i gazu.
• Metoda oznaczania śladu środowiskowego produktów (PEF) – służy do pomiaru potencjalnego oddziaływania produktu na środowisko w całym cyklu życia produktu oraz informowania o nim.
• Metoda oznaczania śladu środowiskowego organizacji (OEF) – polega na mierzeniu potencjalnego oddziaływania organizacji na środowisko w całym cyklu życia oraz informowanie o nim.

Do czego można wykorzystać informacje o śladzie środowiskowym i jakie są tego zalety?

Idea śladu środowiskowego wpisuje się idealnie w działania na rzecz realizacji strategii oszczędzania zasobów w Europie, która obecnie stanowi priorytetową politykę wspólnoty. Ślad środowiskowy jest używany do identyfikacji i oceny potencjalnych problemów środowiskowych związanych z działalnością człowieka, a także do opracowywania rozwiązań zaradczych. Może być również używany do porównywania produktów lub usług, aby wybrać te, które mają mniejszy wpływ na środowisko. 

Obliczanie śladu środowiskowego pozwala także poznać realną wielkość emisji gazów cieplarnianych podczas procesu produkcji każdego wyrobu. Tak cenne dane można wykorzystać następnie w celu zoptymalizowania działania danej firmy, na wielu etapach jej funkcjonowania zaczynając od samej produkcji aż po transport czy też sprzedaż finalnych produktów. Optymalizacja procesów zachodzących w firmie ma również korzystny wpływ na redukcję kosztów prowadzenia danej działalności, poprzez np. zracjonalizowanie zużycia surowców i energii, recycling czy też ponowne wykorzystanie odpadów i oszczędności generowane dzięki zastosowaniu nowych rozwiązań w łańcuchu dostaw. 

Obliczenie śladu środowiskowego poprawia także i wizerunek firmy w oczach jej wspólników czy też klientów, ponieważ pokazuje to, że dana firma troszczy się o środowisko i robi wszystko, aby ograniczyć negatywny wpływ własnej działalności na to środowisko.